Hiç merak ettiniz mi Amerika’da ekonomik krizi tahmin etmeyi beceremeyen zevzeklere hâlâ neden görüşleri karşılığında büyük paralar ödeniyor?
Soruyu soran New Scientist dergisi editörü. Konu başlığı da “İnsanlar Kendini Beğenmişleri Bilgililere Tercih Ediyor.”
Carnegie Mellon Üniversitesi’nde yürütülen bir araştırmaya göre insanlar bir konuda tavsiye alırken konuyla ilgili en bilgili kişiyi değil en çok şey biliyormuş gibi görünen kişiyi tercih ediyorlarmış.
Hiç şaşırtıcı değil.
Kruger-Dunning Etkisi denen teori tam da böyle bir bilişsel sapmayı açığa çıkarmıştı.
İddia şu: “Cehalet, gerçek bilginin aksine, bireyin kendine olan güvenini artırır.”
Cahil cesareti…
Dr. Serra Menekay Öncel’den özetle…
Metin çözme, araç kullanma, tenis oynama gibi çeşitli alanlarda yapılan araştırmaların sonucunda şu bulgulara ulaşılmıştır:
- Niteliksiz insanlar ne ölçüde niteliksiz olduklarını fark edemezler.
- Niteliksiz insanlar, niteliklerini abartma eğilimindedir.
- Niteliksiz insanlar, gerçekten nitelikli insanların niteliklerini görüp anlamaktan da acizdirler.
- Eğer nitelikleri, belli bir eğitimle artırılırsa, aynı niteliksiz insanlar, niteliksizliklerinin farkına varmaya başlarlar.
İki uzman Cornell Üniversitesi’nden 45 öğrenciye bir test yapar ve çeşitli sorular sorarlar. Ardından öğrencilerden “testin sonucunda ne kadar başarılı olacaklarını tahmin etmelerini” isterler.
En başarısız olanların (yani sadece yüzde 10 ve daha az doğru cevap verenlerin), testin yüzde 60’ına doğru cevap verdiklerine inandıkları; ayrıca iyi günlerinde olsalar yüzde 70’e ulaşabileceklerine inandıkları ortaya çıkar.
En iyilerin (yani en az yüzde 90 doğru sonuç alanların) en alçakgönüllü denekler olduğu (soruların yüzde 70’ine doğru cevap verdiklerini düşünmektedirler) görülür.
Sonuçta, “kifayetsiz muhterisler” her zaman ve her yerde daha hızlı yükselecekler ve daha yukarılara çıkacaklardır.
İşte bu ve benzeri nedenlerle bazı insanların tavsiye verir konumlarda çalışmaları son derece sakıncalı. Hadi bunu da bir örnekle süsleyelim. Hatta belgesini de şuracığa iliştirelim.
MEKTUP
Sevgili John,
Umarım bana yardım edebilirsin. Önceki gün, kocamı evde televizyon izlerken bırakıp, işe gitmek için yola koyuldum. Ama bir iki kilometre gitmiştim ki araba birden stop etti, bozuldu. Bir türlü çalıştıramadım. Mecburen gerisin geri eve döndüm. Kapıdan girince bir de ne göreyim! Kocam yatak odamızda komşumuzun kızıyla!
Ben 32 yaşındayım, kocam 34, komşunun kızı da 19 yaşında. On yıllık evliyiz. Bu yaptığını yüzüne vurunca kocam bozuldu ve altı aydır ilişkileri olduğunu itiraf etti. Danışmana gitmiyor. Çaresiz durumdayım. Acil tavsiyeye ihtiyacım var. Ne olur yardım et.
Sevgiler, Sheila
Sevgili Sheila,
Bir arabanın hareket ettikten kısa bir süre sonra stop etmesi motordan kaynaklanan değişik sorunların göstergesi olabilir. Yakıt hattında birikmiş bir atık, bir tıkanıklık olup olmadığını kontrol etmekle başla. Yoksa emme borularıyla hortumları kontrol et; ayrıca bütün kabloları da gözden geçir. Bunlardan hiçbiri meseleyi çözmüyorsa, sorun yakıt pompasındaki bir kusurdan kaynaklanıyor olabilir, enjektörlere yeterli basınçla yakıt püskürtmüyordur.
İnşallah bir faydamız olmuştur,
John
