2019 tarihli bir Birleşmiş Milletler raporu şöyle diyor: “İnsanın eylemleri diğer türleri her zaman olduğundan daha fazla tehdit ediyor.” Bu, sindirmesi zor bir gerçek.
Yaptığımız makinelerin verebildiği zarar konusunda gerçekçi olmamız gerekiyor. İnsanların dünyayı mahvetmesiyle ilgili sorunun asıl cevabı eyleme geçmekte ve bu konuda neler yapacağımızda yatıyor.
Genç aktivist Greta Thunberg bizi iklim kriziyle ilgili paniğe sürükledi. Çocuklarımız ve onların çocukları bir bedel ödeyecek. Greta ayrıca bize hiç kimsenin bir fark yaratmak için fazla küçük olmadığını da gösterdi.
Umut var; ama bu umut hükümetlerden ya da kurumlardan değil, insanlardan geliyor.
Greta şöyle diyor: “Şimdiye dek bilinçsiz yaşamış insanlar artık uyanmaya başlıyor ve bir insan bilinç kazandığında değişmeye başlar. Değişebiliriz. İnsanlar değişmeye hazır ve umut budur, çünkü demokrasimiz var.”
Çocuklarınızla bu konu hakkında konuşurken fazla karamsar olmayın. Konuyu onlara bağlayın. Onlara Greta’dan bahsedin. Fark yaratmalarına yarayacak küçük değişiklikler yapmaları için destek ve yardımcı olun.
Our Kids’ Climate adlı iklim -ebeveyn ağının kurucusu ve yayımlanmak üzere olan Talk to Children about Climate Change: A Handbook for Parents (Çocuklarınızla İklim Değişikliğini Konuşun: Ebeveynler İçin El Kitabı) adlı kitabın yazarı Frida Berry Eklund’la irtibat kurdum. Frida bir bilgi deryası ve çocuklarımızla “yeryüzü krizi” (onun deyimini kullandım) hakkında yaşlarına uygun şekilde konuşabilmemiz için birkaç fikir paylaştı:
Anaokulu çağındaki çocuklar, örneğin Avustralya’da çıkan bir yangının aynı anda onların yaşadığı yerde de olmadığını anlamak için fazla küçüktürler. Küresel meseleler ve büyük doğa olayları onlara fazla ve korkutucu gelebilir. Bu yaştaki çocuklar için tavsiyem onların doğayla ve eko sistemlerle olan bağını (ve kavrayışlarını) uyarmaktır. Ve tabii ki doğayı korumayı günlük hayatımızın bir parçası haline getirmek…
Okul çağındaki çocuklara (yedi yaş ve sonrası) küresel sorunlarla ilgili basit açıklamalar sunabiliriz. Gezegenimizi saran battaniyenin kalınlaşarak sıcaklığı artırdığından, buna nelerin sebep olduğundan ve bazı çözümlerden bahsedebiliriz. Bugün gezegenimiz ateşlenmiş durumda ama ateşinin düşmesi için ona yardım edebiliriz. Ulusal, hatta mahalli etkiler ve çözümler hakkında konuşarak konuyu kendimize yakınlaştırmamız iyi olur. Ve bizim neler yapabileceğimiz hakkında… Bu dönemler, çocuklara büyüdükleri zaman nasıl bir dünya görmek istedikleriyle ilgili hayal kurdurmak/çizimler yaptırmak/yaratıcılıklarını kullandırmak için harika yaşlardır.
Ergenlik çağındaki çocuklar söz konusu olduğunda onlar ne zaman konuşmak isterlerse yanlarında olmalıyız. İklim krizi ya da Greta Thunberg hakkında ne bildiklerini sormak iyi bir yöntemdir. Konuya dair ne hissettiklerini anlamak için soru sormak faydalı olacaktır. Geleceği düşündüklerinde güçsüz ve umutsuz mu hissediyorlar? Başkalarıyla da birlikte, hep beraber bir şeyler yapmanın yollarını bulmaları için onlara yardımcı olalım.
Daha geniş bir perspektiften, Frida onlara karşı dürüst olmamızı ve boş ümitler vermememizi tavsiye ediyor: “Sonuçta her şeyin gerçekten yoluna girip girmeyeceğini bilmiyoruz. Bu önümüzdeki yıllarda nasıl hareket ettiğimize bağlı.” Çocuklarımızın hem bu konuyu çözmenin biz yetişkinlere düştüğünü (aman Tanrım!) bilmesini hem de herkesin çözüme katkıda bulunabileceğini -kimsenin bunun için fazla genç olmadığını- anlamasını sağlamalıyız.
Şahsen ebeveynlikte çocukları “pamuklara sarma” yaklaşımından kaçınırım. Bu koca dünya karşısında onların kalkanı olmak yerine, dünyaya hazırlanmalarını sağlamak isterim. Ayrıca hep merak etmişimdir, eğer onları gerçeklerden koruyacaksak metaforik yara bandını bir anda kullanma zamanı hangi noktada gelecek? “On sekizinci yaşın kutlu olsun ve yetişkinliğe hoş geldin! İşte senden sakladığımız acı gerçekler.” Ne?
Ağır konularla meşgul olmak güçlü duygular açığa çıkarabiliyor. Frida bunda bir sorun olmadığını söylüyor: “Üzüntü duymak, kızmak ya da hüsrana uğramak, dünyanın içinde bulunduğu durum karşısında verilecek sağlıklı tepkilerdir.” Aşağıda faydalı olabilecek bazı ipuçları ve kaçınılması gereken, düşülmesi olası tuzakları bulacaksınız.
- Rahatsız edici hisleri kullanarak harekete geçmenin önemine odaklanın. Bunu çevreci bir kuruluşu veya kendi yerleşim yerinizde yapılması istenen bir değişikliği destekleyerek ya da okulda bir iklim topluluğu oluşturarak yapabilirsiniz.
- Çocuğunuz konu hakkında konuşmak istemiyorsa fazla zorlamayın. Aksi takdirde konudan soğuyabilir ki bu istemeyeceğimiz bir etkidir. Bunun yerine iklim için eyleme geçmeyi sürdürün ve çocuğunuza çözümün bir parçası olduğunuzu gösterin. Söylediklerinizle yaptıklarınız birbirini tutsun.
- İklimle ilgili haberleri, örneğin çok büyük hava olaylarını çocuğunuza göstermenin onu korkutabileceğini unutmayın. Bunun yerine insanların dünya için güzel şeyler yaptığını gösteren olumlu hikâyelerin arayışında olun.
- Eyleme dökülmeyen konuşmaların hiçbir faydası yoktur. Bunun derinden önemsediğimiz bir konu olduğunu ve kendi payımıza düşeni yapmaya hazır olduğumuzu çocuklarımıza göstermeliyiz.
- Her şeyin yoluna gireceğine dair garanti vermekten kaçının. Gerçek şu ki hayatı eskisi gibi yaşamaya devam edersek işlerin ne kadar kötüye gidebileceğini tam olarak bilmiyoruz.
