Nathan A. Heflick
South Florida Üniversitesi
Sosyal Psikoloji Bölümü
doktora öğrencisi
www.psychologytoday.com
Öz Denetimin Sırrı Glikozda mı?
Biraz daha öz disiplin sahibi olmak, daha kontrollü biri olmak ister miydiniz? Florida Eyalet psikologları Roy Baumeister, Brandon Schmeichel ve Nathan DeWall tarafından yürütülen geniş kapsamlı bir araştırmaya göre, limonata içmek öz denetiminizi artırmanız için oldukça şaşırtıcı ama bir o kadar da etkili bir yol olabilir.
Araştırma sonuçlarına göre:
- Kontrollü davranma pratiği insanların glikoz seviyelerini düşürüyor.
- Düşük glikoz seviyesi, öz denetim gerektiren zor görevlerde (kolay olanlarda değil) daha kötü performansla ilişkilendiriliyor.
- Limonata gibi glikozlu içecekler tüketmek çeşitli görevlerde kişilerin kendileri üzerindeki kontrollerini yüksek seviyelere çıkartırıyor.
Birinci test noktası çalışmasında glikoz seviyeleri ölçülen katılımcılar rastgele iki gruba ayrıldı; birinci gruptakilere normal video izlettirilirken ikinci gruptaki katılımcılara ekranın köşesinde, göz ardı etmeleri gerektiği belirtilen birtakım kelimelerin yanıp söndüğü video izlettirildi. Öz denetim edimi (kelimelere bakmamak) katılımcıların glikoz seviyelerini düşürmeye yetti.
İkinci test noktası çalışmasında katılımcıların glikoz seviyeleri değerlendirildi ve denekler bir kez dana film sırasında ekranın köşesinde beliren kelimelere bakmamak için kendilerini kontrol etmek durumunda bırakıldı. Ardından Stroop* Testine tabi tutuldular. Öz denetim pratiğinin sonrasında glikoz seviyesi düşmüş olan katılımcılar Stroop Testinde hatırı sayılır ölçüde başarısız oldular.
Üçüncü test noktası çalışmasında katılımcılar limonata içtiler (ya da bir kontrol grubu limonata içti) ve ardından deneklere kendi ölümleri (ya da bir kontrol konusu) hatırlatıldı; çünkü önceki bir araştırmaya göre kişinin kendi ölümü üzerinde düşünmesi öz denetimi kaybettiren bir süreçti. Ardından da deneklerden bir dizi heceyi kelime olarak tamamlamaları istendi (örneğin; Y E R…. hecesini kelime olacak şekilde tamamlayın). Şayet öz denetimleri ölüm düşüncesi nedeniyle azaldıysa bu durumda verilen hecelerden daha az sayıda kelime üretmeleri gerekiyordu. Ama şayet limonata öz denetimi artırıyorsa bu durumda içtikleri limonatanın denekleri daha iyi bir sonuca götürmesi gerekiyordu.
Araştırma, tam da bu görüşü destekleyen sonuçlar vermişti.
* J. R. Stroop’un 1935 yılında geliştirdiği üç kısımdan oluşan bir bilişsel kontrol testi. Testin ilk kısmında deneklere renk isimleri gösterilir ve bunları olabildiğince hızlı okumaları istenir. İkinci kısımda renkli mürekkeple basılı nokta kümelerinin renklerinin olabildiğince hızlı söylenmesi istenir. Üçüncü kısımda ise verilen rengin adından farklı renkten mürekkeple yazılan kelimelerin olabildiğince hızlı (ve yüksek sesle) okunması istenir. Örneğin ‘mavi’ kelimesi kırmızı veya sarı mürekkeple yazılmıştır. Bu deneylerden çıkan ve Stroop etkisi olarak adlandırılan çarpıcı sonuç, deneklerin, farklı renkte mürekkeple yazılan renk adlarını (örneğin mavi renkle yazılı ‘kırmızı’ kelimesini) okumakta oldukça zorlanmaları, doğru okuyabilmek için uzunca bir süre harcamaları, hatta yazılı kelimeyi değil, mürekkebin rengini söylemeleri olmuştur (örneğimizde doğru okuma ‘kırmızı’ olacakken, deneğin ‘mavi’ demesi). Bu testin bilişsel psikoloji açısından önemi, görsel algıyla (burada renk) sembolik-semantik algı (burada rengin adı) arasında bir çatışma olduğunda, görsel algının ağır basmasıdır. Başka bir deyişle görsel algı daha temel, daha ilkeldir ve semantik süreçlerden önce gelir. Kaynak: https://www.msxlabs.org/forum/soru-cevap/276025-stroop-etkisi-hangi-cinsiyet-grubunda-ve-hangi-yaslarda-daha-sik-gorulur.html#ixzz1NxGlEo9Q
