Göz Hareketlerine Bakarak Yalanı Anlamak
Bir insanın gözünün baktığı yönden onun yalan söyleyip söylemediğini anlayabilir miyiz? Bir bakıma anlayabiliriz. Bir bakıma, çünkü birinin yalan söyleyip söylemediği sağa sola bakışından şıp diye anlaşılsaydı soruşturmalar hemen biter, davalar çabucak çözülüverirdi. Gerçi bizde zaten böyle ama sebebi farklı.
Nöro Linguistik Programlama (NLP) tarafından kullanılan bu tekniğin ilginç sonuçları var. Okuyun, sonra da arkadaşlarınızın üzerinde deneyin, bakın bakalım ne kadar doğru.
Sağ elle yazan “normal” birine sorduğunuzda:
Yukarı ve sağına bakıyorsa
Görsel olarak imge kurguluyor demektir. Birine “Mor bir zürafa düşün”
derseniz, görsel olarak zihninde mor bir zürafa kurgularken gözleri bu
yöne bakacaktır.
Yukarı ve soluna bakıyorsa
Görsel olarak imge hatırlıyor demektir. Birine, “Büyüdüğün ev ne
renkti?” diye sorarsanız, çocukluğunu geçirdiği evin rengini görsel
olarak hatırlamaya çalışırken gözleri bu yöne bakacaktır.
Sağ kulak hizasına bakıyorsa
İşitsel olarak tasarlıyordur. Birine “Kafanda mümkün olan en yüksek ses perdesini yarat” derseniz bu hiç duymadıkları sesi düşünürken “işitsel tasarlayıcıların” bakacağı yön bu olacaktır.
So kulak hizasına bakıyorsa
İşitsel olarak hatırlıyordur. Birine “Annenin sesi kime benziyor?” diye sorarsanız, “işitsel olarak hatırlayan” birinin bakacağı yön bu olacaktır.
Aşağı ve sağına bakıyorsa
Kinestetiktir. Birine “Kamp ateşinin kokusunu hatırlıyor musun?” diye sorarsanız, o kokuyu, (duyguyu ya da tadı) hatırlamaya çalışan birinin gözlerinin bakacağı yön burasıdır.
Aşağı ve soluna bakıyorsa
İçsel konuşma yapıyordur. “Kendi kendine konuşan” içsel diyaloga girmiş biri bu yöne bakacaktır.
Bu bilgileri yalanı ortaya çıkarmakta nasıl kullanırsınız:
Diyelim ki, çocuk babasından kendisine kurabiye vermesini istedi. Baba da sordu: “Annen ne diyor buna?” çocuk da “Annem, yiyebilirsin, dedi” diye cevap verdi. Cevabı verirken de sağ yukarı ya da kulak hizasına doğru baktı. Bu, çocuğun büyük olasılıkla bu cevabı uydurduğunu gösterir. Gözlerinin baktığı yön, “tasarlanmış bir imge ya da ses” söz konusu olduğuna işaret eder. Gerçekten “hatırladığı” bir ses ya da imge olsaydı sol yukarı ya da kulak hizasına doğru bakacaktı.
Sonsöz:
Solakların yüzde üçünde bu sistem tersine çalışır. Onlar örneğin işitsel olarak hatırlıyorlarsa sollarına değil, sağlarına bakarlar; işitsel olarak tasarlıyorlarsa da sağlarına değil, sollarına bakarlar.
Yalanın bütün diğer işaretlerinde olduğu gibi, karşınızdaki kişinin göz hareketlerine bakıp yalan söylediğine hükmetmeden önce temeldeki davranış modelini anlayıp tespit etmeniz gerekir.
Bu görüşe tümüyle karşı çıkan pek çok eleştirmen de vardır.
Yine de sonuçlar, bu tekniklerin ve varsayımların büyük ölçüde doğru olduğunu kanıtlar niteliktedir.
Gerçeği kendiniz keşfedin. Burada yazılanları, arkadaşlarınızla, ailenizle deneyebilirsiniz.
