Kolay arkadaşlık kuran ve sosyal yönden kabul gören çocuklar başkalarının dünyayı nasıl gördüğünü ve çatışmaları nasıl müzakere ederek yöneteceğini anlama konusunda iyidir. Diğer çocuklar onları arkadaş canlısı, yardımsever, olumlu ve işbirliğine açık olarak tanımlarlar. Görüşlerini ifade etme konusunda iyidirler ama bunu diğer çocukların kabul ettiği şekilde, kendine güvenerek yaparlar. Bu tür davranışlar antisosyal davranışların tersi olan toplum yanlısı davranışlar olarak tanımlanır.
Ne var ki çocuklar bazen arkadaşlık kurmakta ve arkadaşlıkları sürdürmekte zorlanır. Bu onlara acı verebilir ve ebeveynlerin onlara en iyi nasıl yardım edebileceklerini bulması güçtür. Bu bölümde çocuğunuz arkadaşlıklar konusunda zorlanıyorsa onunla nasıl konuşup destek olabileceğinizi ele alıyoruz.
İlişkilerde Zorlanmalar Baş Gösterdiği Zaman
Çocuklar 4 yaşlarında tercihlerini güçlü bir şekilde ifade etme ve “en iyi” arkadaşlarıyla yakın bir ilişki kurma eğilimindedirler. Büyüdükçe çocuklar bazen farklı şekillerde gelişir ve bu da bazılarında olumsuz duygular yaratabilir. Çocukların çoğu belli bir noktada ilişkilerinde zorluklar yaşar. Bu deneyimlerin çoğu normaldir ve çocukların başkalarıyla nasıl geçineceklerini öğrenmesine ve çatışmaları çözmesine yardım etmek bir ebeveynin rolünün önemli kısmını oluşturur.
Çocuklar büyüdükçe, kısmen başkalarının bakış açılarını daha iyi anladıkları için (ki bu da çatışmaların çözülmesinde daha becerikli olmalarıyla ilişkilidir) arkadaşlıkları daha istikrarlı hale gelmeye başlar. Ne var ki büyük çocuklar daha yakın arkadaşlıklar kurarlar, onun için eğer arkadaşlıkları son bulursa bu çok acı verebilir. İlişkilerin son bulmasıyla nasıl baş edileceğini öğrenmek önemli bir hayat deneyimidir ve gelecekte yaşanacak kayıpların temelini oluşturur.
Çocukların arkadaşlıkların sona ermesi konusunda öne sürdükleri nedenler birbirlerinden uzaklaşmayı, başka arkadaşlar bulmayı, büyük bir tartışma yaşamayı ve/veya güvene ihanet etme gibi bir arkadaşlık “kuralının” ihlalini içermektedir. Arkadaşlıklar evden taşınmak veya başka bir okula geçmek nedeniyle de son bulabilir. Bu normal çocukluk deneyimleri bazıları için travmatik olabilir ve üzüntüye, yalnızlığa, suçluluk duygusuna, kızgınlığa ve gelecekteki ilişkiler konusunda kaygıya yol açabilir. Bir çocuğun tepkisi yaşına ve söz konusu ayrılığın nedenini nasıl yorumladığına bağlı olarak değişir. Reddedilmeyi anlamak çok zor olabilir ve kendini suçlamanın ve kötülemenin gelecekteki ilişkiler üstünde daha uzun vadeli bir etkiye yol açma potansiyeli olduğu için, arkadaşlıklarla ilgili sorunlar yetişkinlikte de sürebilir.
Ergenlikteki arkadaşlıklar, muhtemelen başkalarıyla güçlü bağlar ve yakın, güvenilir ilişkiler kurma ihtiyacı arttığı için daha istikrarsız bir hal alabilir -arkadaşlara yönelik yakınlık ve güven hissinin bu şekilde artması sosyal stres ve reddedilme korkusuna karşı daha duyarlı olmakla bağlantılıdır. Bu nedenle ergenler ilişkileri konusunda sık sık güvensizlik yaşar. Bir arkadaş tarafından reddedilmek, çok büyük bir duygusal acıya ve kafa karışıklığına yol açarak bu durumu daha da kötüleştirebilir.
Eğer çocuğunuz arkadaşlarıyla sorunlar yaşıyorsa, bunun ilk işareti davranışlarındaki değişiklikler olabilir. Şöyle ki:
- Okula gitmek istememek.
- İçine kapanmak ve kendine güvenini kaybetmek.
- Diğer çocukların olduğu sosyal toplantılara gitmeye gönülsüz olmak.
- Daha önce mutlu oldukları durumlarda hassas görünmek veya her zamankinden fazla ağlamak.
Eğer durum böyleyse, çocuğunuza gözlemlediklerinizi sakin bir şekilde açıklayın. Mesela: “İzcilik çalışmasına iki hafta gitmek istemediğini fark ettim ve bu pek olağan değil. Seni kaygılandıran bir şey mi var?” Yanıtı dikkatle dinleyin. Eğer ilk sorduğunuzda çocuğunuz konuşmaya gönüllü olmazsa, kendini hazır hissettiği her zaman onu dinleyeceğinizi söyleyin.
Çocuklar kaygılı veya mutsuz oldukları zamanlarda bunu ebeveynlerine söyleyebilirler ama her zaman değil. Kaygılarını kendilerine saklayan pek çok çocuk vardır. Okulda sessiz ve uyumlu ama arkadaşlık sorunları yüzünden mutsuz olan çocuklar fark edilmeyebilirler. Çocuğun söyledikleri ebeveynlerin ve öğretmenlerin görüşleriyle uyuşmayabilir. Onun için çocuğunuz arkadaşlık sorunları yaşıyorsa, bunu size veya öğretmenine söyleyeceğini varsaymayın.
