Kış Kitabı’yla başlayan wimmel serimiz, Bahar Kitabı’yla devam ediyor. “Bir buluş” olarak nitelendirilen bu kitaplar yıllardır tüm dünyada o kadar çok talep görüyor ve tavsiye ediliyor ki, Türkiyeli okurlar da bu hayranlığı paylaşarak bu “ilginç” kitapları bir şekilde yurtdışından bulup getirtti ve yıllarca evlerinin baş köşesinde tuttu. Evet, wimmel kitaplarının en büyük özelliklerinden bir tanesi rafa kalkmamaları! Şimdi güzel bir haber daha: Artık bu kitaplar Türkiye’deki her kitapçıda bulunuyor!
Peki Wimmel Ne Demek?
Almanca wimmel kelimesi “bol olmak, kaynamak” olarak çevrilebilir. Bu nedenle wimmelbuch, yoğun resimli bir bolluk kitabıdır. Popülerliği nedeniyle bu terim son yıllarda bir markaya dönüşmüş, wimmel olarak nitelendirilmeyecek kitaplar bu başlıkla sunulmaya başlamıştır.
Karakterin çokluğuna ve bitmez tükenmez zengin materyal, bir derecede düzensizlik ve kaosa da işaret eden kitaplardır. Wimmel kitapları tipik oyun kitapları kategorisinde sınıflandırılmaz çünkü açık kuralları ve talimatları yoktur.
Dört mevsim ve bir yaz gecesinden geçen wimmel kitaplarından her biri, aynı şehirde aynı rotada geçer ve şehrin sakinlerinin faaliyetlerini anlatır. Mekan sekansları seri boyunca aynıdır. Fakat karakterlerin farklı etkinliklerde bir araya gelip tanışmalarına yer verilir. Kimileri sayfaların akışı içinde, kolaylıkla fark edilmelerini sağlayan kısmen istikrarlı bir yol izler ve böylece devamlılık sağlarken, kimileri arka plandan ön plana çıkar, kaybolur veya belirir.
Wimmel kitaplarını tek cümleyle ifade etmek gerekseydi şunu derdik: Birçok karakter ve ayrıntıyla birlikte bir dizi panaroma içeren, metinsiz, resimli kitaplar. Bulmaca ya da ara-bul kitaplarının aksine, wimmel kitapları okuyucusunun zengin içerikte kendi yöntemleriyle ilerlemesine dayanır, okuyucunun dikkatini yönlendirmez. Hem yetişkinler, hem çocuklar için aktif bir katılımı teşvik eder ve farklı bir okuma seçeneği sunar.
Bambaşka Yapısal Özellikleri Şunlar:
1- Wimmel kitabı dayanıklı, genellikle sert kartondan yapılmış ve ayrıntılı çizimlere yer verecek kadar büyük boyuttadır. Büyük fiziksel görüntüleri okuma tecrübesine maddi bir boyut katar.
2- Kitapta kapak ve arka kapak dışında metin yer almaz.
3-Çizimlerin net çizgileri ve renklerle vurgulanan naif ve gerçekçi üslubu vardır. Resimler karakter ve ayrıntı anlamında oldukça zengindir. Farklı sahnelerden oluşan “çok sahneli” manzaralar vardır.
4-Resimlerde betimlenen pek çok durum küçük okurun gündelik hayatında aşina olduğu durumlardır. Araştırmaya katılanların birçoğu, fazlasıyla kalitesiz ve abartılı sahneleri olan, insan yerine masal kahramanlarıyla ya da hayvan karakterleriyle doldurulmuş sözde wimmel kitapları eleştirilmiştir.
5-Farklı panoramalar genellikle ayrı, bağımsız birimler içerir. Ancak kitap bunları süreğen bir şekilde birbirine bağlar.
6- Wimmel kitapları bütün yaş gruplarından okurları etkiler, yetişkinler dahil.
Tekrar Tekrar İncelemek, Her Seferinde Başka Bir Hikaye Bulmak
Wimmel kitaplarında her bir resim aynı anda o kadar çok tekil unsuru betimler ki, bunların sayısız olası kombinasyonları vardır. Bu bolluk, genel anlamda dünyanın karmaşık kompozisyonunu yansıtır ve bu, dünyanın zenginliği ile başa çıkmak için çetişti stratejiler gerektirir. Bu nedenle wimmel kitabı resmimin talepkar bolluğuyla başa çıkabilmek için karmaşık bir dünyayla nasıl başa çıkılacağının öğrenilmesi gereklidir. Bu da çocuğun kontrol edilebilir birimler yaratarak ve yabancı nesneleri tekrar tekrar inceleyerek, kendi dünyasında geniş, büyük ve yüksek sesli olanı anlama ihtiyacını yansıtır. Yani wimmel kitapları dünyanın birer modeli olarak tanımlanabilir ve tersi de olabilir: Henüz okumayı bilmeyen çocuklar için dünya, metni olmayan bir resimli kitaba benzer.
Bu yazı hazırlanırken Koç Üniversitesi Yayınları’ndan çıkan Erken Okuryazarlık kitabından faydalanılmıştır.
